Charyzmaty są dane?

Często, kiedy słyszymy o charyzmatach, na myśl przychodzą nam osoby, które dokonują niezwykłych rzeczy i są obdarzone szczególnymi zdolnościami. Nie zatrzymujmy się na tak płytkim rozumieniu tych darów i spójrzmy, co mówi o nich Biblia oraz Kościół.

Pierwsze skojarzenia

Jeśli chodzi o zagadnienie charyzmatów, na myśl przychodzi mi doświadczenie z Węgier, gdzie każdego roku w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego (dzień ten jest na Węgrzech dniem wolnym od pracy) w wielu diecezjach organizowane jest święto charyzmatów. Wówczas różne ruchy kościelne, zakony, zgromadzenia mają okazję do prezentowania swojej działalności i duchowości, a wierni mają okazję osobiście spotkać się z braćmi w wierze przeżywającymi określony charyzmat.

Ale bywa i „druga strona medalu”. Kiedy mówimy o charyzmatach, przychodzą nam na myśl różne grupy wiernych, niekiedy dość zamknięte, których zachowanie bywa uważane za dziwne, a nawet trudne do zaakceptowania przez „zwyczajnych wiernych”, zwłaszcza mężczyzn. Powodem tego może być bardzo emocjonalne przeżywanie religijności, co powoduje, że uważani są oni za nieco oderwanych od rzeczywistości, „chodzących przynajmniej kilka centymetrów ponad ziemią”, jeśli nie w ogóle w obłokach.

Najważniejszy autorytet – Biblia

Charyzmaty nie są wynalazkiem pewnych grup kościelnych, lecz mówi o nich Biblia. Były one udziałem biblijnych postaci już w czasach Starego Testamentu. Wspomnijmy tu np. Mojżesza, Jozuego czy Dawida.

W Nowym Testamencie nauczycielem prawdy o charyzmatach jest św. Paweł, który podaje katalogi charyzmatów (1 Kor 12, 4-31; Rz 12, 3.6-18), wśród których wymienia: dar mądrości, wiedzy, wiary, uzdrawiania, niezwykłych dzieł, proroctwa, rozpoznawania duchów, glosolalii, tłumaczenia języków, posługiwania, nauczania, zachęcania, udzielania jałmużny, przewodniczenia wspólnocie i pełnienia dzieł miłosierdzia.

Samo słowo „charyzmat” wywodzi się od greckiego charisma oznaczającego dar darmo dany, przychylność, dobrodziejstwo (KKK 2003). Słowo to spokrewnione jest z innym greckim słowem charis oznaczającym łaskę. Jednak w odróżnieniu od innych łask charyzmat jest zawsze związany z działaniem Ducha Świętego. Św. Paweł Apostoł w 12 i 14 rozdziale Pierwszego Listu do Koryntian ukazuje charyzmaty jako szczególne uzdolnienie osoby do spełniania określonych zadań w Kościele i podaje, iż są one udziałem każdego wierzącego. Dzięki nim można przeżywać rzeczywistość Kościoła jako ciała składającego się z różnych członków.

Św. Paweł i charyzmaty w Kościele

1. Charyzmaty uzdalniają do wyznania wiary – Nikt też nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: „Panem jest Jezus” (1 Kor 12, 3).
2. Charyzmaty ukazują bogactwo (różnorodność) i jedność Kościoła – choć są bardzo różne, mają jedno źródło – Ducha Świętego.
3. Charyzmaty związane są z posługą i działaniem – często opisując np. duchowość i dzieła jakiegoś zakonu, mówimy o charyzmacie tejże wspólnoty. Ich powstanie związane jest z życiem i działalnością konkretnych osób, które w swoich czasach, w okolicznościach, w których żyły, stały się narzędziem Ducha Świętego.
4. Charyzmaty są udzielane dla wspólnego dobra – mają one służyć wzajemnemu zbudowaniu, umocnieniu członków wspólnoty wierzących.
5. Charyzmaty mają wartość jedynie w związku z miłością, bez miłości natomiast są bezwartościowe – pomiędzy rozdziałami traktującymi o charyzmatach św. Paweł umieścił “Hymn o miłości” (1 Kor 13).
6. Wśród charyzmatów istnieje pewna hierarchia. Św. Paweł mówi: Starajcie się posiąść miłość, troszczcie się o dary duchowe, szczególnie zaś o dar proroctwa! (1 Kor 14, 1). Podstawą tej hierarchii charyzmatów jest ich użyteczność dla wspólnoty Kościoła. Św. Paweł darowi proroctwa, a więc darowi nauczania prawd Bożych, darowi świadectwa o dziełach Bożych przyznaje pierwszeństwo przed np. darem mówienia językami, który, jeśli nie ma człowieka potrafiącego tłumaczyć języki, nie buduje wspólnoty wierzących.

Kościół i charyzmaty

Kościół jak najbardziej docenia bogactwo i rolę charyzmatów. Wyraz tego znajdujemy choćby w dokumentach Soboru Watykańskiego II czy w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Definiuje on charyzmaty jako dary nadzwyczajne, poprzez które Duch Święty czyni wiernych zdatnymi i gotowymi do podejmowania rozmaitych dzieł lub funkcji mających na celu odnowę i dalszą pożyteczną rozbudowę Kościoła (KKK 798). Pomimo otwartości Kościoła na charyzmaty niekiedy dostrzega się jakby napięcie między charyzmatem a hierarchią (zagadnienie to szczegółowo omawia dokument Kongregacji Nauki Wiary zaproponowany jako jeden z materiałów do dodatkowej lektury). 

Podsumowując, chciałbym podkreślić, że jak każdy dar, charyzmaty powinny być przyjęte przez człowieka i całą wspólnotę z wdzięcznością i pokorą, bowiem są one rzeczywiście wspaniałym bogactwem łaski dla żywotności apostolskiej i dla świętości całego Ciała Chrystusa, pod warunkiem jednak że chodzi o dary, które prawdziwie pochodzą od Ducha Świętego, i że będą one wykorzystywane w sposób w pełni zgodny z autentycznymi poruszeniami tego Ducha, to znaczy w miłości, będącej prawdziwą miarą charyzmatów (KKK 800).

Pamiętajmy też, że pomocą w rozeznawaniu charyzmatów i w dobrym korzystaniu z nich służą pasterze. W I Liście św. Pawła do Tesaloniczan czytamy: Prosimy was, bracia, abyście uznawali władzę tych, którzy wśród was pracują, którzy przewodzą wam i w Panu was napominają (1 Tes 5, 12).

Artykuł jest częścią kursu o Darach Ducha Świętego, na który zapraszamy Ciebie serdecznie już dziś!