Triduum Paschalne – jeden dzień, który trwa 72 godziny

Triduum Paschalne to najważniejszy czas w roku.  Z czego się składa i jak dobrze go przeżyć? Przeczytaj w tym artykule!

Triduum Paschalne, dawniej nazywane Triduum Sacrum to trzy najważniejsze dla chrześcijan dni w roku. A nawet nie dni, ale jeden dzień, który jest tak obfity w wydarzenia, że trwa 72 godziny.

Z czego składa się Triduum Paschalne

Triduum paschalne rozpoczyna się w Wielki Czwartek Mszą Wieczerzy Pańskiej. Obejmuje Wielki Piątek, Wielką Sobotę i trwa do drugich nieszporów Wielkanocy. Może się zatem wydawać, że obejmuje ono cztery dni: czwartek, piątek, sobotę i niedzielę. W liturgii Kościoła jednak, zgodnie z żydowskim sposobem liczenia czasu, nowy dzień zaczyna się o zachodzie słońca.

Te dni są traktowane jako jeden długi dzień, który staje się ciągłą, wielogodzinną liturgią. Modlitwa i spotkanie człowieka z Bogiem nie kończy się w momencie wyjścia z kościoła, ale trwa przez wszystkie godziny. Praca, porządki, modlitwa i czuwanie w ciemnicy czy przy Grobie Pańskim są jedną przestrzenią spotkania z Bogiem.

Podkreśla to starożytna praktyka postu paschalnego. Wiemy, że w Wielki Piątek możemy zjeść trzy posiłki, ale tylko jeden do syta. Kościół zaprasza, by to samo uczynić w Wielką Sobotę: powstrzymać się od mięsa, zjeść tylko trzy razy, a wszystko po to, by lepiej przygotować się na zmartwychwstanie.

Wielki Czwartek – Eucharystia i kapłaństwo

W Wielki Czwartek, do południa, w katedrach jest odprawiana Msza krzyżma świętego. Biskup wraz z prezbiterami spotykają się na Eucharystii, w czasie której następuje poświęcenie olejów: krzyżma, które służy w czasie chrztu i bierzmowania, oraz olejów chorych, używanych do namaszczenia chorych.

Wieczorem rozpoczyna się Liturgia Wieczerzy Pańskiej. To wspomnienie ustanowienia sakramentu Eucharystii, a co za tym idzie – święceń kapłańskich. Często w tym dniu wierni składają życzenia księżom, ważne jednak, by nie postawić ich w centrum tego dnia – nasza uwaga kieruje się na Chrystusa, który zostawia nam swoje Ciało i Krew i umywa nogi, co zostaje przypomniane po homilii, gdy celebrans powtarza ten gest Jezusa. W ten dzień, po uroczystym Chwała na wysokości Bogu milkną organy.

W Wielki Czwartek tabernakulum ma być puste. W czasie Mszy konsekruje się taką ilość chleba, by wystarczyła także do rozdawania Komunii w Wielki Piątek. W ten dzień powinno się przyjąć Eucharystię pod dwiema postaciami.

Na koniec liturgii, Ciało Pańskie jest przeniesione do kaplicy adoracji, tradycyjnie zwanej ciemnicą, w której czuwamy z Jezusem, wspominając jego trudne chwile w Ogrójcu i w więzieniu. Nie otrzymujemy błogosławieństwa, gdyż modlitwa się nie kończy: wchodzimy w Triduum Paschalne, które jest jedną, wielką liturgią.

Wielki Piątek Męki Pańskiej

Wielki Piątek to dzień, w którym nie odprawia się Eucharystii. Centralnym punktem tego dnia postu i pokuty jest Liturgia Męki Pańskiej. Powinna się rozpocząć najwcześniej o godzinie 15.00, czyli w godzinę śmierci Jezusa.
Liturgia składa się z 4 części:

1. Liturgia słowa – w jej trakcie słuchamy o cierpieniu Jezusa, sługi Pańskiego. Ewangelia to opis męki Chrystusa wg św. Jana. Powinna być ona śpiewana z podziałem na role. Na liturgię słowa składa się także rozbudowana modlitwa wiernych.
2. Adoracja Krzyża – uroczyście wniesiony i odsłonięty Krzyż jest adorowany przez ludzi. Od tego momentu przed Krzyżem klękamy tak, jak przed Najświętszym Sakramentem.
3. Komunia Święta – choć tego dnia nie ma Eucharystii, to Kościół rozdziela Ciało Pańskie, byśmy mogli połączyć się z cierpiącym Jezusem.
4. Procesja do Bożego Grobu – uroczyste przeniesienie Ciała Jezusa do grobu, w którym jest wystawiony w monstrancji z welonem do adorowania.

Liturgia kończy się w ciszy i rozpoczyna się adoracja Jezusa w Bożym Grobie.

Wielka Sobota – czas ciszy i zadumy

Tego dnia również nie ma Eucharystii. Powinien być to czas ciszy, medytacji i adorowania Jezusa w grobie. W praktyce jest to dzień dość hałaśliwy: w Polsce odbywa się poświęcenie pokarmów, a w domach ostatnie przygotowania do Wielkanocy. Warto jednak zawalczyć o ciszę i spokój w ten dzień.

Przebieg Wigilii Paschalnej

Wigilia Paschalna to matka wszystkich wigilii. Kościół wyraźnie mówi, że liturgia MUSI rozpocząć się po zmroku, tak, by dobitnie wybrzmiało jej znaczenie i symbolika. Ta rozbudowana modlitwa, jeśli jest dobrze przygotowana, mimo swej długości może się stać głębokim przeżyciem duchowym.
Składa się z kilku części:

1. Liturgia światła – uroczyste poświęcenie ognia i Paschału, który jest wniesiony do kościoła jako symbol zmartwychwstającego Pana. Po wniesieniu Świecy następuje śpiew Exultet – Orędzia Wielkanocnego, uroczystej pieśni, która jest podsumowaniem czasu Wielkiego Postu i wprowadzeniem w misterium Wielkiej Nocy.
2. Liturgia słowa – 9 czytań i psalmów. Tylko raz w życiu byłem na takiej liturgii, gdzie odczytano je wszystkie z komentarzami przed każdym czytaniem. Nikomu się nie dłużyło! Te czytania streszczają historię zbawienia, prowadzą opowieść do punktu kulminacyjnego: radosnego Alleluja, hymnu Chwała na wysokości Bogu, który odśpiewany jest z organami i przy dźwiękach dzwonków oraz do Ewangelii, która opowiada o pustym grobie.
3. Liturgia chrzcielna – Wigilia Paschalna to dzień, w którym zgodnie z tradycją powinno się chrzcić katechumenów. Następuje poświęcenie wody oraz uroczyste odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych przez wszystkich wiernych.
4. Liturgia Eucharystyczna – pod dwóch dniach bez Mszy, Kościół zastawia stół Eucharystii, by spotkań się ze Zmartwychwstałym i nakarmić wiernych.
5. Procesja rezurekcyjna – istnieją dwie tradycje organizowania tej procesji: po zakończeniu Liturgii Wigilii Paschalnej oraz z rana. Obie są dobrze umotywowane i mają swój głęboki sens. Procesja po zakończeniu liturgii, w nocy, ukazuje moc Chrystusa, który wchodzi w mrok śmierci i oświetla ją swoim zmartwychwstaniem. Poranna procesja to symbol Jezusa, który jak wschodzące Słońce oświetla wszystkich ludzi nadzieją. Jeśli procesja jest organizowana rano, warto, by trwało czuwanie przy zmartwychwstałym Jezusie wystawionym w monstrancji: już nie w welonie i nie w Grobie Pańskim, gdyż przecież go opuścił!

Wielkanoc – Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego

W końcu ona! Jesteś niewyspany po długiej Wigilii Paschalnej? Nie szkodzi! Wstań wcześnie z rana! Puść na cały regulator pieśni do Zmartwychwstałego! Przygotuj śniadanie i świętuj z rodziną! Ten dzień to niby “zwykła” niedziela, ze “zwykłą” Mszą. Ale tak naprawdę to pierwsza niedziela w roku i to najważniejsza!

Święty czas Triduum kończy się wieczorem nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania. Warto się nimi pomodlić: czy to w kościele, czy to przez radio albo z rodziną. A jeśli będzie Ci mało świętowania, to zaczyna się oktawa wielkanocna, w której każdy dzień jest jak Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego – jak świętować to na całego!

Dariusz Dudek